bilimsel araştırma programları metodolojisi

K.R. Popper ve T.S. Kuhn’un bilimsel gelişme ve teori seçimiyle ilgili görüşlerinin ışığında I. Lakatos tarafından geliştirilen ve bilimsel bilgi birikiminin nasıl meydana geldiğini açıklamaya çalışan teorik çerçeve. Buna göre bilim adamları, sahip oldukları teorileri ancak, rakip teorilerin başarılarının tümünü kapsadıktan sonra yeni olguların keşfine imkân tanıma anlamında daha fazla deneysel içerik taşıyan ve rakip teorilerin açıklayamadığı olgu ve durumlara ilişkin açıklamalarını deneysel olarak destekleyen yeni bir teori ile karşılaştıklarında terk ederler. Dolayısıyla bilimsel gelişme, dünyaya ilişkin kuramsal sistemler olan araştırma programlarının başarı veya başarısızlıklarına bağlı olarak verdikleri mücadeleyle sağlanır. Bu çerçevede, tüm araştırma programlarının sorgulanmayan varsayımlardan oluşan katı çekirdekleri, tüm hipotez denemelerinin yapıldığı ve teorinin geliştirilmesini sağlayan koruyucu kuşakları ve o katı çekirdeği sorgulamayı yasaklayan negatif keşif ile meşru araştırma alan ve yöntemlerini tanımlayan pozitif keşif boyutları vardır. bkz. doğrulamacılık, yanlışlamacılık, bilimsel devrim, paradigma, eleştirel akılcılık, epistemolojik kopma.