Sosyal Bilimler Sözlüğü

Düşünce. Doğrudan algı veya duyumsal süreçlere dayanmadan oluşan bilinçsel veya zihinsel ürün.

bkz. konsensüs.

Bir dilin çağdaş veya eski dönemlere ait metinlerini, dilin gelişme evrelerini inceleyen bilim dalı.

Düşünür. Düşünce adamı. Hikmet sevgisiyle dolu, felsefe yapan, varoluşu saf aklın kılavuzluğunda açıklamaya çalışan, soyutlama ve akıl yürütme kapasitesi yüksek, düşünsel eserler veren insan.

Her olay, oluş ve sürece bir nihai amaç atfeden, evrende amaçsız hiçbir şey olamayacağını savunan, her şeye bir amaçlılık yükleyen yaklaşım. bkz. nedensellik.

bkz. leasing.

Sermayenin ulusal sınır tanımadan düşük risk ve yüksek kazanç beklediği alanlara ya da bölgelere serbestçe akması süreci.

Bilanço ve gelir (kâr-zarar) tablosu başta olmak üzere, bir işletmenin belirli bir tarihte veya belirli bir dönemdeki mali durumunu, finansal performansını, borçlarını ödeme kapasitesi ve kârlılık durumunu gösteren tablolar.

bkz. dış yardım.

1. Bir işin yapılabilmesi için gerekli parasal ya da finansal kaynakların genel adı; bu kaynakların sağlanma yöntemi. 2. Bir girişimin, bir devlet ya da mahalli idare hizmetinin, yatırım, üretim veya satış faaliyetlerinin gerçekleştirilmesi veya mevcut bir hizmetin geliştirilmesi için gereken parasal kaynakların sağlanması, biriktirilmesi, ödenmesi işlemlerinin tümü. 3. Bir işletmeye, faaliyetine devam edebilmesi, plan ve programlarında öngörülen hedeflere varabilmesi için gereken finansal şartların temin edilmesi.

bkz. işletme.

Modern mikroekonomik analizde, bir firmanın belli koşullar çerçevesinde ürettiği ilave bir birim ürünün getirisi (marjinal gelir) ile o ürünün maliyeti (marjinal maliyet) arasındaki eşitlik durumu. Bu durumda firmanın toplam geliri ile toplam maliyeti arasındaki fark alternatif durumlara göre mümkün en yüksek farktır, ki bu durumda kârını maksimumlaştıran firma üretimini artırmak veya kısmak yönünde bir müşevvike sahip değildir.

Herhangi bir mal veya hizmetin bir biriminin elde edilmesi için ödenen bedel. Mal ve hizmetlerin para birimi ile ölçülen değişim değeri. Bu çerçevede bir mal veya hizmetin piyasadaki bir biriminin parasal ifadesine mutlak fiyat; başka bir mal veya hizmet cinsinden fiyatına da nispi fiyat veya göreli fiyat denir.

Menü maliyetleri. Liste maliyetleri. Bir üretici birimin fiyatlarını değiştirmek için katlanmak zorunda olduğu paketleme, etiketleme kataloglama ve ambalajlama maliyetlerinin tümü.

bkz. piyasa mekanizması

Devlet veya ekonominin yönetiminden sorumlu birimlerin, piyasanın genel seyrini etkilemek, yönlendirmek, fiyatları istenilen düzeyde tutmak veya piyasada arz ve talebe göre serbestçe oluşan fiyatların istenmeyen sonuçlar doğurmasını önlemek amacıyla aldığı kararlardan oluşan politika.

Teorik açıdan belirli bir dönemde bir ekonomideki tüm mal ve hizmetlerin fiyatlarının ağırlıklı ortalaması. Fiyatlar genel düzeyi, belirli bir yılın baz yılı olarak alınması ve cari yıldaki fiyatların baz yılı fiyatlarıyla karşılaştırılması yoluyla ölçülür.

Gerçekleştirilebilir, ulaşılabilir olma durumu. Yapılabilirlik. Bir projenin gerçekleştirilebilir ya da uygulanabilir olup olmadığının belirlenmesi amacıyla yapılan teknik, mali, hukuki ve idari incelemeler ile piyasa ve kuruluş yeri araştırması gibi çalışmaların tümüne de fizibilite çalışması denir.

bkz. fizibilite.

Her türlü bilimsel bilginin betimsel olarak fiziksel özelliklere indirgenebilir bir dile dayanması gerektiği, bu nedenle fiziksel özelliklere indirgenebilir bir dil kullanmayan açıklamaların bilimsel bilgi alanından dışlanması gerektiğini savunan pozitivist bilim anlayışı. bkz. mantıksal pozitivizm, eleştirel akılcılık, paradigma.