Sosyal Bilimler Sözlüğü

bkz. gelir dağılımı.

bkz. ölçek, nominal ölçek.

Bir konu, tema veya düşüncenin özünü çok kısa olarak özetleyen ifade.

1. Toprak ağası. Topraksız ya da az topraklı köylüyü arazisinde ortakçı veya yarıcı olarak çalıştıran ve borçlandırma yoluyla köylüyü daima kendisine bağımlı hale getiren toprak sahibi. 2. Osmanlı Devletinin çözülme döneminden itibaren ortaya çıkan ve diğer imtiyazlar yanında toprak mülkiyetini de elde ederek bu yolla sağladığı gücü gayri-resmi yerel otorite olarak kullanan kişilerin genel adı.

Ekonominin ihtiyaç duyduğu temel girdilerin, öteki sanayilerin kuruluşu ve işlemesini sağlayan makine, teçhizat ve ara girdilerin üretildiği sanayi dalı.

Freud’a göre çocuğun dış dünya ile ilişkilerinin gelişmesinde ağız ve dudaklarının merkezi bir rol oynadığı, bütün içgüdülerinin ağzında toplandığı gelişme evresi. bkz. fallik dönem, oral dönem.

bkz. trajedi.

Tanrının varlığı konusunda kesin bir bilginin olamayacağını, varlığı veya yokluğu konusundaki iddiaların insan bilgisi ile ispatlanamayacağını savunan kişi. bkz. bilinemezcilik.

bkz. bilinemezcilik.

Eski Sözleşme. Allah’ın peygamberler aracılığıyla gönderdiği, insanlara rehberlik edecek ilkeler içeren büyük kitapların en eskileri olan Tevrat ve Zeburlar. bkz. Ahd-i Cedid, Kur’an.

Yeni Sözleşme. Allah’ın insanlara rehberlik etmek üzere kulları arasından seçip gönderdiği peygamberlere indirdiği büyük kitaplardan olan ve Hz. İsa’ya verilmiş olan İncil. bkz. Kur’an.

İyiyi kötüden, doğruyu yanlıştan ayırmaya yarayacak doğru sözlülük, dürüstlük, merhametlilik, adillik gibi birey davranışlarını biçimlendirmesi beklenen en temel ilkeler kümesi.

Etik. Ahlâk felsefesi. İnsanın bireysel ve toplumsal ilişkilerini nasıl yönlendirmesi gerektiğini, iyi ve kötü söz veya davranışı belirleyecek ölçütlerin neler olabileceğini inceleyen bilim dalı.

Her söz, eylem ve uygulamayı ahlâkî kriterler çerçevesinde ele alan yaklaşım.

Neyin iyi-kötü veya doğru-yanlış olduğuna sadece akıl yoluyla karar verilebileceğini ileri süren görüş.

bkz. bireycilik.

Bir arada yaşayabilmenin temelini oluşturan, doğru veya uygunluğu toplumun ekseriyeti tarafından ayrıştırılabilen doğru sözlü olma, sözünde durma gibi davranışlar. bkz. etik davranış.

Doğruluk, dürüstlük, cömertlik, yardımseverlik, hak ve adalet gibi büyük dinlerin hemen hepsinde paylaşılan ve bireylerde bulunması tavsiye edilen değerlerlerden her biri.

Üçüncü kişilerin fark etmesi veya yaptırım uygulama ihtimali olmadan bireyin doğru bildiği biçimde kendi davranışlarını kontrol etmesi.

Nesnel ahlâkî değerlerin olup olmadığını, varsa bunların nasıl bilinebileceğini konu edinen disiplin.