Sosyal Bilimler Sözlüğü

Yaşam tarzının farklılığı ve toplumsal saygınlığı bakımından bir bireyin diğer grup üyelerine göre sahip olduğu konum. Bu konum doğuştan elde edilebileceği gibi, bireyin emek ve çabası ile de elde edilmiş olabilir. bkz. verili statü, kazanılmış statü.

Bir bireyin aynı anda sahip olduğu farklı statülerin bir araya getirilmesi.

Özellikle geçici yüksek statü elde edenlerin bu statüleri değiştiği halde o statü nedeniyle ortaya çıkan sosyal rollerinin hiç değişmemesi, kalıcı olması beklentisini taşımaları.

Belli bir zaman diliminde, o an var olan sosyal ve siyasal sistem, süregelen fiili ve hukuki durum; halihazırda var olan düzen; mevcut sosyo-politik, sosyo-ekonomik ve sosyo-kültürel durumlar.

1. Rehin alınan kişinin kendisini rehin alana karşı hayranlık beslemesi; rehin tutulduğu sırada rehin durumdaki kişinin rehincisine psikolojik veya duygusal yakınlık duyması hali. 2. İnsanların özgürlüklerini kısıtlama veya başka yollarla kendilerine zarar verenlere karşı olumlu duygular beslemeye başlamaları, onların tutum ve davranışlarını savunur ve taklit eder duruma düşmeleri.

Zamanın belirli bir anında, belirli bir tarihte fotoğrafı çekilebilen, miktarı tam olarak tespit edilebilen değişken. Taşıdığı değer belirli bir zaman noktasında ölçülebilir bir nitelikte olan değişken. Örn. Para, servet, borçlar, sermaye gibi değişkenler zamanın belirli noktalarında değeri bilinen, tespit edilebilen birer stok makro değişkendirler. bkz. akım değişken.

1. Belirli bir amaca ulaşabilmek için izlenmesi gereken yol; yöntemi tamamlayan parçalardan her biri. 2. Başarıya ulaşabilmek için öngörülen politikaların etkinliğini artırmaya yönelik olarak iktisadi, kültürel, sosyal, siyasal ve diğer etkenlerin bir arada, uyum içinde yönlendirilmesi. 3. Bir savaş ortamında askeri birlikleri başarıyla hareket ettirebilmek için en uygun ortam ve mevzilere zamanında yerleştirme.

Zorlanma. Fizyolojik veya psikolojik nedenlerden kaynaklanan ve sinir sistemini aşırı derecede yıpratarak organizmada sıkıntı, gerginlik, yorgunluk, dikkat dağınıklığı ve çöküntü şeklinde ortaya çıkan her türlü rahatsızlık durumu.

bkz. özne.

bkz. öznel.

Değerin subjektif, öznel, kişiden kişiye değişen bir olgu olduğunu; sağlayacağı faydaya göre, kişinin gözünde ve ihtiyacın şiddeti tarafından belirlendiğini; kişiden kişiye değişmeyen objektif değer diye bir şeyin olmadığını ifade eden kanun. bkz. Gossen kanunları.

Öznel değer kuramı. Değerin objektif değil subjektif, kişinin gözünde ve ihtiyacın şiddeti tarafından belirlenen bir olgu olduğu görüşü. Menger, Gossen ve Walras gibi marjinalist devrimin öncüsü iktisatçılarca geliştirilen, mal ve hizmetlerin ölçülebilir objektif bir değeri olmadığını, değerin özünde subjektif bir nitelik taşıdığını, mal ve hizmetlerin değerinin tüketicilerin bunlardan yararlanmaları sırasında buldukları tatmin düzeyine bağlı olduğunu ileri süren kuram.

bkz. Gossen kanunları.

bkz. gerçeklik.

bkz. öznelcilik.

bkz. yüceltme.

Devletin, geniş kitleler tarafından tüketilen temel ihtiyaç maddelerinin veya stratejik değeri olan bazı ürünlerin üretimini teşvik etmek, üretici veya tüketicisini korumak amacıyla doğrudan veya dolaylı yollarla yaptığı karşılıksız mali yardım. Örn. Tarımsal ürünlere yapılan destekleme alımları, ihraç ürünlerine dış pazarlarda rekabet gücü kazandırmak için yapılan vergi iadesi türü destekleme ödemeleri.

Kabahat. Belirli bir toplumun hukuk veya değer sistemi tarafından belirlenen kurallara uymayan, onlara ters düşen, dolayısıyla ceza gerektiren eylem veya davranış.

ABD’de cinayet, kasten adam öldürme, şiddetli saldırı, soygun ve tecavüz gibi suçların miktarlarındaki değişimi gösteren indeks.

Kriminoloji. Suç kavramını ve suç kabul edilen davranış ve eylemlerin nedenlerini, bunları azaltma yöntemlerini incelemeyi konu edinen disiplin.