Dışadönük kalkınma. İhracata dayalı sanayileşme. Ekonominin dış rekabet karşısında sıkı bir şekilde korunmasından vazgeçilerek dışa açılmayı, ekonominin karşılaştırmalı üstünlüğe sahip olduğu üretim alanlarında uzmanlaşarak ihracatı artırmak suretiyle sanayileşmeyi öngören sanayileşme politikası. Ucuz kredi, vergi iadesi, serbest döviz kuru vb. mali-parasal araçlarla ihracatın teşvik edilmesini öngören ihracata dayalı sanayileşme stratejisi, ithal ikameci politikaların 1970’li yıllarda başarısızlığa uğraması sonucu, alternatif kalkınma stratejisi olarak azgelişmiş ülkelerin gündemine gelmiş, bu stratejiyi uygulayan G. Kore, Tayvan ve Singapur gibi Uzakdoğu ülkelerinin başarılı olmaları sonucu popülaritesi artmıştır. Türkiye’nin 1980 yılında ekonomide yapısal değişiklik yapılmasını öngören 24 Ocak Kararları ile içine girdiği süreç, özünde bir ithal ikameci kalkınma stratejisinden ihracata dayalı kalkınma stratejisine geçiştir.

bkz. din değiştirme.

bkz. devrim.

bkz. olasılık.

Antlaşmaya taraf olan bir devletin antlaşmanın bazı hükümlerini ortadan kaldırma, değiştirme ve uygulama alanını daraltma isteğini tek taraflı bir irade beyanı ile bildirmesi.

Karşılandığında mutluluk, karşılanmadığında üzüntü veren ve bir canlının, bireyin veya toplumun varlığını sürdürmesinde gerekli olan şey. Beslenme ve barınma gibi, onlarsız hayatın devam ettirilemeyeceği şeylere zorunlu ihtiyaçlar, kendileri sayesinde hayatın daha zevkli ve renkli yaşanmasının mümkün olduğu şeylere ise zorunlu olmayan ihtiyaçlar veya istekler denir. bkz. istekler, ihtiraslar, ihtiyaçlar hiyerarşisi kuramı.

A. Maslow tarafından geliştirilen ve insan ihtiyaçlarının birbirini önceleyen bir hiyerarşi gösterdiğini ileri süren kuram. Buna göre, insan ihtiyaçlarının temelinde yeme, içme, barınma gibi fizyolojik ihtiyaçlar yatmaktadır. İkinci sıradaki ihtiyaç güvenlik ihtiyacıdır. Kişi yeme, içme, barınma gibi ihtiyaçlarını giderdikten sonra, korku ve baskıdan uzak, güvenlik içinde ve hayatının gelecek dönemleri için garanti içeren bir düzen ister. Bunu da elde edince bağlılık ve sevgi ihtiyaçları doğar. Bu aşamada insan hem sevme, hem de sevilme gereksinimi duyar. Sevgi ve bağlılığı elde ettikten sonra dördüncü aşama olarak saygınlık ihtiyacı oluşur. Bu aşamada insan statü sahibi olmayı, ilgi ve saygı görmeyi bekler. Bunu da elde edince kendini gerçekleştirme ihtiyacı ortaya çıkar. Bu son aşamada kişi, tüm yeteneklerini ve imkânlarını kullanarak kendisini gerçekleştirdiği duygusunu hissetmeyi arzular.

bkz. Gossen kanunları.

bkz. konsolidasyon.

Bir alacaklının gerektiğinde alacağını tahsil edebilmesine imkân sağlamak amacıyla borçlunun mallarına, bunların kaçırılma olasılığına karşı icra dairesi tarafından el konulması. Borçlu-alacaklı ilişkilerinin düzenlenmesinde alacaklının mağdur duruma düşürülmemesi için ihdas edilmiş bir tür tedbir. Borçlunun mallarının paraya çevrilerek alacağın ödenmesinin sağlanması amacıyla el konulmasına da kati haciz denir.

bkz. yedek akçeler.

bkz. İslam İşbirliği Teşkilatı.

Bir üretim faktörünün bir diğerinin yerine konabilme esnekliği. Faktörlerin birbiri yerine kolayca kullanılıp kullanılamama durumu. Sermaye ve emek gibi iki faktörün ikame esnekliği faktörlerin birbirine oranındaki (K/L) yüzde değişmenin marjinal teknik ikame oranındaki (MRTS) yüzde değişmeye oranlanmasıyla hesaplanır. Buna göre İE=%Δ(K/L)/%ΔMRTS. Bir faktör diğeri yerine kesinlikle kullanılamıyorsa ikame esnekliği sıfır, çok kolay ve tam olarak kullanılabiliyorsa sonsuzdur. Leontief üretim fonksiyonunda ikame esnekliği sıfır, Cobb-Douglas üretim fonksiyonunda ikame esnekliği 1, doğrusal üretim fonksiyonunda ise ikame esnekliği sonsuzdur.

Fiyat değişince görece pahalı hale gelen maldan daha az, görece daha ucuz hale gelen maldan ise daha fazla talep edilmesi. İkame etkisi (normal veya düşük olsun) bütün mallar için negatiftir; pahalanan maldan daha az talep edilir. bkz. arz-talep kanunu.

Aynı ihtiyacın karşılanmasına yönelik olarak üretilmiş, birbirinin yerine kullanılabilen, birbirine alternatif olarak tercih edilebilen mallar. Aynı ihtiyacın tatmin edilmesinde biri diğerinin yerine kullanılabileceği için ikame mallardan birisinin fiyatı düştüğünde buna bağlı olarak diğerininkine olan talebin azalması, veya tersinden, birisinin fiyatı yükseldiğinde ikame edilebilirlik oranına göre diğerine olan talebin artması beklenir. Başka bir deyişle, ikame malların çapraz fiyat esnekliği pozitiftir; birinin fiyatı artınca diğerinin talebi artar. bkz. tamamlayıcı mallar.

bkz. İslam Kalkınma Bankası.

bkz. çok partili sistem.

bkz. tekel.

bkz. dış yardım.

bkz. düalizm.