1. İslâmî terminolojide insanın leh ve aleyhinde olanları bilmesi. 2. Bilinen hükümlerden yola çıkarak bilinmeyen hakkında yargıya varmak. 3. İbadet, ceza ve uygulamaya yönelik şer’î hükümleri ayrıntılı delilleri ile beraber bilmek. Fıkıh ilmine fetva verecek düzeyde vakıf olan kişiye de fakih denir.

İslam hukuk metodolojisi. İslam hukukunun kaynaklarından nasıl, hangi araç ve yöntemlerle şer’î hüküm çıkarılabileceğini irdeleyen disiplin.

1. Kişilere kamu hizmetlerinden yararlanma, bilgiye ulaşma, eğitim olanaklarından faydalanma, ya da kendini geliştirebilmesi bağlamında sunulan imkanların herkese eşit oranda bulunması. 2. Her bireye doğal sınırlarına kadar bireysel kapasitesini geliştirmek için eşit şans verilmesi. bkz. eşitlik.

Vazgeçme maliyeti. Alternatif maliyet. 1. Kaynakları belirli bir amaç için kullanmanın, onları ‘bir sonraki en iyi alternatif kullanım alanından çekmiş olmakla kaybı göze alınan getiri’ ile ölçülen maliyeti. Alternatif kullanım alanları olan kaynak, bilgi, zaman, zihinsel veya fiziksel enerjinin belirli bir seçenek için kullanılmasının, vazgeçilen diğer seçeneklerin en iyisinin getirisi ile ölçülen maliyeti. Örn. Kitap okumanın alternatif maliyeti, o anda yapılabilecek top oynamak, gezmek, televizyon izlemek.. gibi alternatif etkinliklerin birinden elde edilebilecek getiri veya faydaya sahip olamamaktır. Üniversite öğrencisi olmayı tercih etmenin fırsat maliyeti, çalışarak elde edilebilecek, ama öğrenci olmakla vazgeçilmiş olan muhtemel gelirdir. 2. İktisadi anlamda, kaynakların kıt olması dolayısıyla her şeyin aynı anda üretilmesinin mümkün olmaması, bu nedenle de kaynakların belirli bir A malının üretimine tahsis edilmesi durumunda üretiminden vazgeçilen bir B malının getirisi cinsinden maliyetine üretimin fırsat maliyeti, sınırlı tüketici bütçesinin bir A malına harcanmakla tüketiminden vazgeçilen bir B malının kaybedilmiş faydası cinsinden ölçüsüne de tüketimin fırsat maliyeti denir. Fırsat maliyeti sadece üretim ve tüketim ile sınırlı değildir; hayatta atılan her adımın, yapılan her eylemin bir fırsat maliyeti vardır; bu anlamda, alternatifi olan “her tercih bir vazgeçiştir.”

Önceden planlanmamış ama uygun şartlar oluşunca anlık his ve kararlarla işlenen suçlar. bkz. suç.

Oportünizm. Olması gerekene dair ilkelere göre değil, bireysel çıkarın gereklerine ve günübirlik fırsatlara göre, çoğu durumlarda da ahlâkî davranış kriterlerini göz ardı ederek, birbiriyle çelişen davranışlar sergileme tavrı.

bkz. coğrafya.

bkz. metafizik.

bkz. antropoloji.

Fiziksel olarak çekici kişilerin, sırf bu çekicilikleri yüzünden diğerlerine göre birçok sosyal ve psikolojik avantaja sahip olmaları.

Gerçekliğin maddi eşya dünyasını kapsayan, elle tutulup gözle görülebilir, algı ve gözlem vasıtalarının işlerlik alanına giren nesnelerden oluşan bölümü. bkz. metafizik gerçeklik, gerçeklik.

bkz. piyasa

Fiziksel özellikler bakımından benzeşen kişilerin birbirleriyle daha yakın ilişki kurmaya eğilimli olmaları.

Toprağın yegâne zenginlik kaynağı, dolayısıyla gerçek üretken faaliyetin de tarım olduğunu; diğer mesleklerin ise, varlıklarını tarıma bağlı olarak sürdürmeleri nedeniyle, net hâsıla üretmeyen "kısır meslekler" olduğunu savunan 18. yüzyıl iktisat ekolü.

bkz. ihtiyaçlar hiyerarşisi kuramı.

İnsan davranışlarını belirleyen, etkileyen yahut insan davranışları ile arasında korelatif bir ilişki kurulabilen fizyolojik veya kimyasal faktörleri inceleyen psikoloji dalı.

Güvertede teslim. Bir malın alım-satımında, satıcının, malın gemiye yüklenmesine kadar oluşması muhtemel tüm zarar ve masrafları üstlenmesini ifade eden uluslararası taşımacılık deyimi.

Belirli bir duruma veya belirli bir nesneye karşı duyulan, mantıklı bir açıklaması olmayan ve kontrol edilemeyen şiddetli korku.

Belirli bir faaliyetin gerçekleştirilebilmesi için biriktirilen veya ayrılan parasal veya parasal olmayan kaynakların tümü.

bkz. işlev.