bkz. bilgi toplumu.

Bireylerin, duyunca veya görünce ‘başkaları ne der’ kaygısı ile tutum ve davranışlarını denetim altında tutması.

Tüketicilerin gelir düzeyleri yükseldikçe gıda ile ilgili harcamalarını azaltarak, giyim ve konut harcamalarını sabit tutmaları, buna karşılık kültür ve sağlık harcamalarını artırmaları kuralı. Empirik veriler hem bireyler, hem de toplumların gelir düzeyi yükseldikçe toplam harcamalar içinde beslenme harcamalarının payını azalttıklarına işaret etmektedir.

Kendi fildişi kulesinde toplum üzerine tezler ileri süren, halkıyla bütünleşememiş, entelektüel olmaya özenen ancak bunun gerektirdiği nitelikleri taşımayan, erdemden yoksun kişi. Ucuz yargılara prim veren, yüzeysel teori mimarı. Entelektüelliğin gerektirdiği kültürel birikim, zihinsel manipülasyon yeteneği veya teorik-felsefi argüman üretebilme gücünden yoksun olduğu halde, bir entelektüel edasıyla konuşma, açıklama veya yorum yapma, fikir üretme şeklinde ifadesini bulan sahte aydın tavrına da entel takılma denir. bkz. sahte aydın, aydın, aydın yabancılaşması, aydın despotizmi, çevre aydını.

bkz. entel.

bkz. aydın.

bkz. çevre.

İnsan etkinlikleri arasında zihinsel olanları görece üstün kabul eden yaklaşım.

1. Dar anlamda mal stokunun, yarı mamul veya mamul malların, hammadde ya da diğer malzemenin sayım-döküm ve değerlendirilmesi işlemi. 2. Geniş anlamda bir işletmenin belirli bir tarihteki varlıkları ile kaynaklarının (aktifleri ile pasiflerinin) sayılıp değerlendirilmesi; bunun sonucunda elde edilen kesin miktar ve değerlerin ayrıntılı olarak tespit edilip ilgili çizelgelerde gösterilmesi.

Doğal felaket ve hastalıkların genel olarak toplumlar üzerinde, özel olarak da belirli etnik veya toplumsal alt gruplar üzerindeki etkilerini, hastalıkların ırk, toplum yahut gruplar arasındaki dağılımını inceleyen bilim dalı.

bkz. gölge gerçeklik.

Bilgibilim. Bilginin doğası, kaynağı, sınırları, doğruluğu, güvenilirliği, geçerliliği ile, elde edilme ve aktarılma biçimlerini inceleme, araştırma ve sorgulamayı konu edinen disiplin.

Bilgibilimsel ikicilik. İnsan zihninin nesnel dünyayı ancak özne-nesne ikilisinde, öznenin düşünme ve algılamasını mümkün kılan araçlar yoluyla bilebileceğini; bu yüzden gerçekliğin bilgisinin doğrudan, aracısız elde edilmesinin mümkün olmadığını ileri süren görüş. bkz. sezgi, sezgicilik.

Bilginin nesnesi ile öznesinin, yani bilinen şey ile insan zihninin, birbirlerinden bağımsız varlıklarının olmadığını savunan görüş.

Teori üretim sürecinde bilim öncesi kavramsal sistem ve açıklama biçiminden, bilimsel açıklama biçimine geçerken meydana gelen köklü kopuş. Althusser’e göre, bu kopma sırasında sadece yeni kavramlar ortaya çıkmakla kalmaz, aynı zamanda mevcut kavramlara yüklenilen anlamlar da köklü dönüşüme uğrayarak değişik bir sorunsal oluştururlar (L. Althusser). bkz. sorunsal, bilimsel devrim, algı dönüşümü, paradigma.

Bilgibilimsel tekçilik. İnsan zihninin nesnel dünyayı herhangi bir aracıya gerek kalmaksızın bilebileceğini; gerçekliğin bilgisinin temas yoluyla dolaysız bir biçimde elde edilmesinin mümkün olduğunu savunan görüş. bkz. sezgi, sezgicilik, epistemolojik düalizm.

Bilgibilimsel çoğulculuk. Meşru ve sağlam bilginin kaynağının tek bir unsura indirgenemeyeceğini, değişik bilişsel kategorilerin bilgi üretimine kaynaklık edebileceğini kabul eden görüş. bkz. anarşist bilgi kuramı, deneycilik.

Bilgibilimsel gerçekçilik. Bilginin nesnesinin, bilen öznenin zihninden bağımsız, onun dışında nesnel bir varlığı olduğunu savunan görüş. bkz. gerçekçilik, epistemolojik idealizm.

Fazilet. Yüksek değer. İman, irfan ve iyilik itibariyle üstün, yüksek derece. Dini ve ahlâkî yükümlülüklere riayet düzeyi. En zor şartlarda bile ahlâkî olarak iyi kabul edilen nitelikleri terk etmeme eğilimi.

Bireysel değerlendirmeye göre toplumun bireylere daha yararlı olduğunu hissettiği, sağlık ve eğitim gibi mallar. Bireysel faydalarının yanı sıra topluma da faydalı olan, pozitif dışsallık yaratma potansiyeli yüksek mallar. bkz. mal, kamusal mal.