Organizasyon. Teşkilat. Belirli bir amacı gerçekleştirmeye yönelik olarak kurulmuş bir yapı içerisinde bir arada çalışan insan topluluğu. Amaç, görev ve sorumlulukların yazılı olarak belirlendiği işbölümü ve görevlerin yerine getirilmesinde yaptırımın söz konusu olduğu örgüte formel örgüt; kendiliğinden gelişen ilişkiler sonucu oluşan, katı işbölümü içermeyen, karşılıklı güvene dayalı ve sözlü kurallarla çalışan örgüte de informel örgüt denir.

1. Bir örgüt içindeki birimlerin davranışlarını yönlendiren veya biçimlendiren, daha çok o örgütü değerlendiren ayırıcı nitelikteki inanç, kural ve anlayışların ortak adı. 2. Bir örgüt içinde işlerin nasıl yapılacağı, ast-üst ilişkileri ve örgüt dışındakilerle ilişkiler konularında oluşan kural ve değerler.

bkz. özgürlük.

bkz. ekoloji.

bkz. siyasal katılım.

Vaka. Bir konuyu araştırmak için seçilen, aynı kapsama girebilecek diğer durumları temsil edebilecek niteliğe sahip somut olay veya durum.

Vaka incelemesi. Bir kurumsal problemin veya araştırma konusunun seçilen bir örnek özelinde incelenmesi; öne sürülen hipotezin seçilen bir örnek olayla karşılaştırılması veya örnek olaydan yola çıkarak asıl araştırma konusunun test edilmesi amacıyla yapılan çalışma.

Hakkında bilgi edinilmek istenen grubu temsil etmek üzere seçilen alt grup.

Örneklemeyle seçilen verilerden elde edilen bilgilerin istatistiksel araştırmanın konu aldığı evrenin bütününü bağlayıcı nitelikte olup olmadığını tespit etmek için kullanılan, belirli istatistik kurallarına uygun olarak örneklerin evren içindeki dağılım durumu.

Hakkında bilgi edinilmek istenen bir evrenden, o evreni temsil ettiği varsayılan belli sayıda örnek birimlerin seçilmesi. Örneklerin herhangi bir kurala bağlı olmadan sadece kolay elde edilebilir olma ölçütüne göre seçilmesine gelişigüzel örneklem; coğrafi olarak geniş bir alanın örnek olarak seçilmesine alan örneklemesi; örneklerin olasılık kurallarına uygun olarak seçilmesine olasılıklı örnekleme; değer yargılarının örneklerin seçilmesinde etkili olmasına yargılı örnekleme; ana evren içindeki ağırlığına göre alternatiflerden belli oranlarda örnek alınmasına pay örneklemesi; örneklerin tamamının rasgele seçilmesine rastlantısal/rassal örnekleme; araştırma evrenindeki bireylere birer sıra numarası vererek eşit aralıklardan birer örnek almaya sistematik örnekleme; örneklerin birden çok aşamada ve bir veya daha fazla örnekleme yöntemiyle seçilmesine çok aşamalı örnekleme; bütün evreni temsilen seçilen örneklerden elde edilen bilgilerin biraz daha yorumlanması veya pekiştirilmesi için yeni bir alt-evrenden ek bilgi verecek örneklerin seçilmesine de çok-evreli örnekleme denir.

Bir araştırma evreninden örnekleme yoluyla seçilen bireylerin sahip olduğu değerlerin,evrenin bütün bireylerinin ortalama değerinden gösterdiği sapma. Bu sapma örnek evrenin ana evreni temsil yeteneğiyle ters orantılıdır, örnekleme hatası büyüdükçe, örnek evrenin temsil gücü azalır.

Bir kategoride yer alacak özelliklerin bütününü ya da çoğunu kendinde barındıran en iyi örneği.

bkz. barbarlık.

1. Hava, deniz, mera gibi mülkiyeti ve yararlanma hakkı eşit biçimde bir topluluğa ait olan mal ve hizmetler. 2. Birden çok kişinin sınırları tam belirlenmeden sahip olduğu değerli kaynaklar. Kaynağın sahibi topluluk birbirine çok yakın bağlarla bağlı bir aile olabileceği gibi (örneğin, evdeki çamaşır makinesi, su, elektrik, televizyon veya buzdolabı); mahalle, ilçe, il veya ülke ölçeğindeki topluluklar (örneğin yürüme yolu, kütüphane, alışveriş merkezleri, oyun alanları, otoyol, cami veya tuvaletler) veya ulusüstü ve küresel nitelikte de (örneğin atmosfer, göçmen kuşlar, açık denizler, derin sular, internet, bilimsel bilgi) olabilir. Orta malının sınırları da tümüyle belirsiz (bilgi, adalet, güvenlik), sınırları aşan nitelikli (göçmen kuşlar, sınır aşan nehirler, vahşi doğal yaşam) veya oldukça sınırlı (otoyol, park, kamusal tuvalet) olabilir. bkz. çok ortaklı mallar, orta malların trajedisi, çok ortaklı malların trajedisi.

1. Birilerinin özel mülkü olmayıp topluluğun ortak malı olan nesnelerin sahipsiz, bakımsız ve ilgisiz kalma veya aşırı kullanım sonucu yok olma durumuna gelmesi. Kamu mülkiyetinde olan kaynakların aşırı kullanılmasına veya bakımsız bırakılmasına yönelik bir eğilim bulunduğuna işaret ederek, ortak bir alanda sahipsizliğin herkese yıkım getirdiğini ve kamu mülkiyetindeki kaynakların bir süre sonra kullanılamaz hale gelebileceğini öne süren görüş. (G. Hardin.) 2. Oyun kuramında, başkalarının da kendisi gibi düşüneceğini hesaba katmadan, sadece kendi çıkarını düşünerek kısa vadede maksimum fayda elde etmek amacıyla ortak kaynakları aşırı kullanan bireylerin bu davranışlarının söz konusu kaynağın tükenmesine yol açması ve böylece uzun vadede oradaki haklarının tamamen yok olması durumu. bkz. çok ortaklı malların trajedisi.

1. Yaşadıkları toplumdaki gelir seviyesi ve sosyal statü bakımından ne düşük, ne de yüksek olarak değerlendirilebilecek, her iş kolu ve meslekten insanı içine alan geniş kesim. 2. Toplumdan topluma değişen yaşam standartlarına göre orta gelir düzeyine sahip, sosyo-kültürel ve ekonomik açıdan yoksul halk kesiminin üzerinde, üst gelir gruplarının ise altında yer alan geniş kesim.

Maşeri vicdan. Kolektif bilinç. Aynı inanç ve gelenekleri paylaşan, ortak değerlere sahip, sevinç ve üzüntüleri benzeşen insanlarda oluşan ve karşılaşılan sorunlar karşısında benzer çözüm önerileri üretme, aynı etkilere benzer tepkiler gösterme şeklinde ortaya çıkan bilinç durumu.

bkz. toplu davranış.

İnsanların birbirleriyle iletişim kurabilmelerini sağlayan, hem varlık, hem de bilgi düzeyinde, bir kısmını diğer varlık ve insanlarla ilişkilerinden önce de kullandıkları doğruluk, iyilik, çelişmezlik, anlamlılık, tutarlılık.. gibi kategoriler ve bu kategorilerin içinde yer aldığı süreçlerin kesişim kümesi. İnsan tanımını ortaya çıkaran ortak payda.

Gümrük birliğine giren ülkelerin birlik dışında kalan üçüncü ülkelere karşı uyguladıkları ortak tarife.