Oyun kuramında, vereceği kararın sonuçları diğerlerinin kararlarına bağlı olan, ancak diğerlerinin kararlarını tam olarak bilmediği için karar vermekte zorlanan kişilerin durumlarını ifade eden ve birbiriyle haberleşme imkanı olmayan iki mahkumun kendilerine "suçu itiraf etme" veya "inkar etme" durumunda farklı cezalar öngörülmesi halinde, karar vermede zorlanmaları durumuyla betimlenen örnek olay. Buna göre delilleri yetersiz ama cinayetten aranan iki zanlının trafik suçundan hapse atıldığını düşünelim. Eğer zanlılardan hiç biri herhangi bir itirafta bulunmazlarsa, ikisi de sadece trafik suçundan, diyelim ki, ikişer yıl yatacaklardır. Eğer zanlılardan biri (diğeri inkar ederken) onu ele verecek şekilde cinayeti itiraf ederse, o serbest kalacak, diğeri 10 yıl hapse mahkum olacaktır. Her ikisi birbirinden habersiz diğerini ele verici itirafta bulunursa, suçu ikisinin birlikte işlediği sabit olacağı için ikisi de beşer yıla mahkum olacaklardır. Zanlılar için ikilem burada başlamaktadır. Sonuçları, diğer zanlının tavrına bağlı olarak değişen bir çok seçenek bulunmaktadır. Eğer her iki mahkum da sadece kendi çıkarını düşünürse (bencil davranırsa), yani suçu diğerinin üzerine atacak itirafta bulunursa, ikisi de beş yıla mahkum olacaklardır. Eğer ikisi de inkar ederse (diğerkâm davranır, ötekini suçlamazsa) ikisi de sadece iki yıl hapis yatacaklardır. Birisi inkar ederken diğeri itiraf ederse, itiraf eden serbest kalacak, inkar eden 10 yıla mahkum olacaktır. Böyle bir durumda diğer arkadaşının kararının sonuçlarını da düşünerek karar verme zorluğu bir mahkum ikilemidir. Nash dengesi bu açmazın, birbirine güven sorunu (son anda arkadaşı tarafından ele verilme riski) nedeniyle, her iki tarafın da itirafıyla sonuçlanacağını öngörmektedir.

bkz. Say kanunu.

İktisadi karar birimlerinin davranışlarının tek tek değil, topluca, bir bütün olarak incelenmesi. Ekonomi biliminin, milli gelir, istihdam, fiyatlar genel düzeyi, ödemeler dengesi, yatırımlar, büyüme ve gelişme, uluslararası iktisadi ilişkiler, kamu otoritesinin para, kredi ve maliye politikası gibi ekonomik yapının bütününü ilgilendiren sorunlar ile ilgilenen bölümü. Söz konusu makro değişkenler ile bunların arasındaki karşılıklı etkileşim, makro politikaların sonuçları ile ekonomik faaliyetin bir bütün olarak irdelenip çözümlenmesine de makro ekonomik analiz denir.

bkz. makro ekonomi.

İtalyan diplomat ve yazar olan N. Machiavelli’nin (1469-1529) görüşleriyle paralelliği yüzünden ismine izafeten geliştirilen, yalnızca kendi menfaati tarafından motive edilen, ustaca yalan, hile ve değişik taktiklerle ulusal çıkarların korunmasını amaçlayan diplomasi. bkz. diplomasi, donuk diplomasi, kriz diplomasisi.

İtalyan düşünür N. Machiavelli’nin formüle ettiği ve amaca ulaşmak için her türlü aracın kullanılmasının, bütün yolların denenmesinin meşru olduğu; bizzat amaçların kendilerinin araçları meşru kıldığı görüşüne dayalı, siyasette ahlâkî ilkelerin işlevsizliğini ve esas belirleyici faktörün güç olduğunu savunan anlayış. Çoğunlukla ve yanlış bir şekilde Makyavel'in bunları savunduğu ileri sürülmektedir; oysa Makyavel Prince (Hükümdar) adlı ünlü eserinde iktidarın nasıl ele geçirilip nasıl sürdürüleceğine ilişkin tespitlerde bulunmaktadır.

1. Daha fazlası daha çok fayda sağlayan, imkanlar elverdiği ölçüde daha fazla tüketilmesi arzu edilen şey. 2. Son tahlilde insan ihtiyaçlarını karşılamaya yarayan, doğada bulunan veya insan tarafından üretilmiş, maddi varlığı olan her şey. Doğada bol miktarda bulunan, üretim ve mübadeleye konu olmayan, kullanılmaya elverişli hale gelmeleri için insan emeği gerektirmeyen ve tüketim için bir bedel ödenmeyen hava ve güneş gibi maddelere bedava mallar; insanlar tarafından üretilmiş ve tüketim için belirli bir bedel ödenen maddelere de iktisadi mallar veya ekonomik mallar denir. Ekonomik malların zorunlu mal, lüks mal, normal mal, aşağı mal, ara malı ve nihai mal gibi çeşitli kategorileri vardır. Su örneğinde olduğu gibi, nüfusun ve ihtiyaçların artması, israflı kullanım gibi nedenlerle önceleri bedava mal kategorisinde sayılan bazı maddeler zamanla ekonomik mala dönüşmektedir. bkz. hizmet, meta, kötü mal, kötü hizmet. bkz. mal çeşitleri.

1. Resmi görevlilerin, bulundukları mevkilerin sağladığı imkânları kullanarak haksız kazanç sağlamalarını önlemek amacıyla, göreve başlarken veya gerektiğinde sahip oldukları taşınmaz tüm mallarını kamuoyuna açıklamaları. 2. Borçlunun gerek kendisinde ve gerekse üçüncü şahıslar nezdinde bulunan mal, alacak ve haklarından borcuna yetecek miktarın türü, mahiyet ve nitelikleriyle her türlü kazanç ve gelirlerini, yaşayış tarzına göre geçim kaynaklarını, buna karşılık borcunu ve bu borcu nasıl ödeyeceğini yazılı veya sözlü olarak icra dairesine bildirmesi.

İnsan ihtiyaçlarını karşılamak için üretilmiş çeşitli mal kategorileri, mal türleri. Hayatın devamı için tüketimi zorunlu olan gıda ve su gibi mallara zorunlu mallar; olmasa hayatın yine de devam edeceği, ama olursa hayatı daha zevkli ve renkli hale getirecek, eğlence ve ince zevklere hitap eden mallara lüks mallar; ömrü uzun, hemen bozulmayan mallara dayanıklı mallar; kısa sürede tüketilmedikleri takdirde bozulup çürüyen mallara dayanıksız mallar; son şeklini almış ve tüketime hazır hale gelmiş mallara nihai mallar; başka bir malın üretiminde girdi olarak kullanılan hammadde ve yarı işlenmiş mallara ara malları; tüketicilerin tükettiği mallara tüketim/tüketici malları; üreticilerin üretimde kullandığı mallara üretim/üretici malları; gelir artarken talebi de artan mallara normal mallar; gelir artarken talebi düşen mallara düşük mallar; fiyatı artarken -talep kanununun öngördüğünün tersine- talebi de artan mallara ise Giffen/fakir malları veya Veblen/gösteriş malları denir. bkz. Giffen malları, Veblen malları, konumsal mal, kötü mal.

bkz. mali farklılaşma.

Mal veya hizmet üretiminin maliyetini karşılayanlar ile söz konusu mal ve hizmetlerden yararlananların her zaman aynı kişiler olmaması.

Anti-kapitalist bakış açısına göre, kapitalist üretim tarzının yerleştiği toplumsal ortamlarda sermayenin ahlâkî ilke tanımayan, acımasız ve yayılmacı karakterinin bir sonucu olarak, toplumun küçük bir kesimini oluşturan büyük sermaye gruplarının kişisel ya da mali denetimleriyle ekonomik ve sosyal hayatın hemen hemen tamamına hükmetmesi; mutlu azınlık sultası.

bkz. finansal tablolar.

Kamu otoritesi tarafından iktisadi ve sosyal hedeflerin gerçekleştirilebilmesi amacıyla kamu gelirleri ile harcamalarının planlanması, yönlendirilmesi ve mali kurumlardan yararlanma yöntemlerinin belirlenmesiyle ilgili plan, program ve uygulamalar bütünü. Maliye politikasının en önemli araçları vergiler ve kamu harcamalarıdır.

Mal olma bedeli. Bir iktisadi değeri elde etmek üzere yapılmış harcama tutarı. Bir malın üretimi sırasında geçirdiği aşamalarda yapılan giderlerin eklenmesiyle oluşan tutar. bkz. açık maliyet, örtük maliyet, batık maliyet.

bkz. değerleme ölçüleri.

bkz. değer teorileri.

bkz. enflasyon.

bkz. enflasyon.

Klasik iktisatçılardan T.R Malthus tarafından ''Nüfus Üzerine'' adlı meşhur denemesinde ortaya atılmış olan, nüfusun geometrik, gıda üretiminin ise aritmetik olarak artığını; dolayısıyla yeryüzündeki kaynakların sürekli artan bir nüfusun talepleri ile başa çıkamayacağını, nüfusun üstün gücünün sefalet yada ahlaksızlık üretmeden kontrol edebileceğini ileri süren kuram.